Tribina u Boru povodom 31.avgusta - dana rumunskog jezika
U petak 31. avgusta 2018. godine u Narodnoj biblioteci u Boru, u organizaciji Društva za kulturu Vlaha-Rumuna Srbije “Ariadnae Filum “ održana tribina pod tradicionalnim nazivom “Limba noastră rumânească-pod pestă Dunăre“- “Naš rumnski/vlaški jezik- most preko Dunava“.
O problemima u vezi očuvanja rumunskog/vlaškog nacionalnog identiteta, a pre svega maternjeg rumunskog jezika govorili su: Otac Bojan Aleksandrović –Vikar Timočki Rumunske/Vlaške pravoslavne Crkve u Srbiji, Dr Slavoljub Gacović –doktor istorije iz Zaječara, Dragomir Dragić predsednik Foruma Vlaha, dr Predrag Balašević- Predsednik Vlaške narodne stranke, dok je u ime organizatora Društva za kulturu Vlaha-Rumuna Srbije “Ariadnae Filum “ govorio predsednik Zaviša Žurž.
Otac Bojan značaj jednog jezika dočarao kroz citiranje spisa (Zaveštanje jezika) Stefana Nemanje, odnosno Svetog Simeona koji je svoje reči ostavio u amanet svom sinu Svetome Savi:
„Čuvajte, čedo moje milo, jezik kao zemlju. Riječ se može izgubiti kao grad, kao zemlja, kao duša. A šta je narod izgubi li jezik, zemlju, dušu?
Ne uzimajte tuđu riječ u svoja usta. Uzmeš li tuđu riječ, znaj da je nisi osvojio, nego si sebe potuđio. Bolje ti je izgubiti najveći i najtvrđi grad svoje zemlje, nego najmanju i najneznatniju riječ svoga jezika.
Zemlje i države ne osvajaju se samo mačevima nego i jezicima. Znaj da te je neprijatelj onoliko osvojio i pokorio koliko ti je riječi potrao i svojih poturio.
Narod koji izgubi svoje riječi prestaje biti narod.“
Svoje obraćanje otac Bojan jezavršio poslovicom „Što ne želiš sebi, ne čini to drugima“
Poseban značaj ovoj tribini doprinelo je i predavanje Dr Slavoljuba Gacovića koji je pre svega govorio o značaju jednog jezika za jedan narod ali i nastanku, proučavanju, korišćenju i nestanku jezika sa naučne strane.
Gospodin Gacović je sa naučne strane objasnio kako jedan jezik nastaje ali i kako nestaje. Kako ne može određen jezik biti stvoren preko noći sa sve pismom i kako jedan jezik može imati više dijalekata i da se sa svojim nekim posebnostima ne može odvojiti i rascepati na posebne jezike. Gospodin Dragić je svojim nepresušnim izvorima i upućenošću u istoriju i kulturu Vlaha, argumantovano objasnio zašto vlaški jezik ne može biti poseban već samo dijalekt rumunskog jezika, i pokušao da posle dugogodišnje borbe zajednice Vlaha u Srbiji stavi tačku na raspravu o razlici Vlah/Rumun i vlaški/rumunski jezik. Gospodin Zaviša Žurž kao i predsednik Vlaške narodne stranke, gospodin Predrag Balašević, izneli su značaj ovog pitanja koje ono ima u Republici Srbiji kao i problem koji vlaška nacionalna manjina ne može da reši bez pomoći države Srbije a posebno ne uz sistemsko otežavanje i može se slobodno reći šikaniranje. Posebno su istakli problem politizovanja Nacionalnog saveta Vlaha koji čini se upravo radi suprotno u odnosu na cilj zbog koga je oformljen.
Još jednom je odvojeno vreme da se podigne svest u populaciji koliko je jezik važan za očuvanje identiteta jedne zajednice, uz kulturu i tradiciju. Kada nestane jedan jezik nestala je i cela nacija sa njim. Zajednici Vlaha u istočnoj Srbiji je potrebno obezbeđivanje učenja svog jezika u školama, kako bi deca mogla da uče svoj maternji jezik bar kao jedan predmet, iako nemaju mogućnosti da celu nastavu slušaju na istom. Takođe je neophodno da sistem prestane da pravi razliku između rumuskog i vlaškog jezika i da vlaški jezik predstavlja kao govor bez pisma, dok to pismo usput ne smisli, iako se zna kako nastaju pisma jednog jezika.
Posećenost tribine je bila zavidna u odnosu na sve prethodne. Vlaška zajednica će nastaviti da se bori za svoja manjinska prava i upravo na ovakve civilne načine pokučaće da podigne svest i u većinskom narodu o značaju svog problema, nadajući se da kroz par godina neće biti potpuno asimilovana
J.J
28.10.2018
